سید فرهنگ حسینی، تحلیل‌گر ارشد بازار سرمایه در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس در پاسخ به این سوال که مهمترین مزایا و معایب صندوق‌های سرمایه‌گذاری «قابل معامله» در مقابل صندوق‌های سرمایه گذاری مشترک چیست؟ اظهار داشت: صندوق‌های قابل معامله یا به اختصار ETF‌ها از محصولات جدید بازارهای مالی هستند و عمر آن‌ها کمتر از 20 سال است و همچنین برای حذف ضعف‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک (Mutual Fund) تاسیس شده‌اند.

وی ادامه داد: از جمله مزایای ETFها امکان خرید و فروش آن‌ها در تمام طول ساعات معاملات براساس عرضه و تقاضا است، در حالی که صندوق سرمایه‌گذاری مشترک فقط در ساعت مشخص شده (ساعت 16) و به خالص ارزش دارایی‌ها میسر است. از سویی دیگر خرید و فروش ETFها از طریق سیستم معاملات صورت می‌گیرد و دریافت و پرداخت وجوه آن از طریق همه کارگزاری‌ها امکان‌پذیر است، اما برای صدور یا ابطال صندوق سرمایه‌گذاری مشترک باید به مدیر صندوق که معمولا یک کارگزاری است، مراجعه کرد.

حسینی تأکید کرد: این موضوع سبب تحمیل هزینه‌های اداری به صندوق نیز می‌شود، چراکه صندوق باید یک مسئول برای این وظیفه تعیین کند.

این تحلیل‌گر ارشد بازار سرمایه درباره دیگر مزایای صندوق‌های قابل معامله در مقایسه با صندوق‌های سرمایه‌گذاری، خاطرنشان کرد: خالص ارزش دارایی‌های ETF در طول ساعات معاملات مرتبا محاسبه هر دو دقیقه یک‌بار اعلام می‌شود، اما در خصوص صندوق سرمایه‌گذاری مشترک، خالص ارزش دارایی‌ها، فقط یک‌بار و پس از پایان ساعت معاملات اعلام می‌شود.

حذف ضامن نقدشوندگی، حلقه مفقوده ETF ها

حسینی با بیان اینکه مهمترین ویژگی که در راه اندازی ETF ها در ایران بدان توجه نشده است، حذف ضامن نقدشوندگی یا بازارگردان در مقایسه با صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله است، گفت: با این حال واحدهای صندوق به خالص ارزش روز دارایی‌ها معامله می‌شوند؛  در ایران ETF ها با حضور نهادی به نام بازارگردان که با دریافت کارمزدی در حدود یک درصد نقدشوندگی را تضمین می‌کند، راه‌اندازی شده‌اند که با فلسفه وجودی ETF ها در جهان در تناقض است.

حسینی در پاسخ به سوال فارس مبنی بر اینکه چگونه با وجود حذف ضامن نقدشوندگی و بازارگردان،  نقدشوندگی تضمین و امکان معامله در خالص ارزش روز دارایی‌ها وجود خواهد داشت؟، تصریح کرد: دیدگاه اولیه این است که اگر ضامن نقدشوندگی یا بازارگردان حذف شود، تفاوتی میان شرکت‌های سرمایه‌گذاری و ETF ها نخواهد بود ( زیرا اکنون شرکت‌های سرمایه گذاری با وجود ارزندگی، کمتر از خالص ارزش روز دارایی‌ها داد و ستد می‌شوند)  و احتمالا ETF ها نیز کمتر خالص ارزش دارایی‌ها معامله خواهند شد؛ اما این دیدگاه نادرست است.

وی درباره قابلیت تهاتر دارایی‌های صندوق  افزود: در سازمان‌دهی ETFها در جهان، قابلیتی تحت عنوان تهاتر دارایی‌ها وجود دارد، بدین معنی که اگر تعداد واحد‌های تحت تملک یک سرمایه‌گذار از درصد مشخصی از واحد‌های صندوق ( معمولا بین 1 تا 10 درصد) فراتر رود، مالک آن واحدها می‌تواند درخواست ابطال واحدهای خود و دریافت دارایی های صندوق متناسب با میزان واحدهای خود را از ETF را در قبال کارمزد جزئی درخواست کند.

این تحلیل‌گر ارشد بازار سرمایه با اشاره به اینکه، این ویژگی سبب می‌شود تاETF  ها بدون دخالت بازارگردان یا ضامن نقدشوندگی در محدوده ارزش ذاتی معامله شوند، گفت: اگر قیمت ETF کمتر از خالص ارزش دارایی‌های آن‌ها معامله شود، این فرصت ایجاد می‌شود که عده زیادی از سرمایه‌گذاران با رساندن تعداد واحدهای خود به حد مشخص، دارایی‌های ETF را به قیمت کمتر با واحدETF  تهاتر کنند و با پرداخت مبلغ کمتر، دارایی‌های بیشتری ما به ازاء ابطال واحدها دریافت کنند.

حسینی تأکید کرد: این اقدام سبب افزایش تقاضای خرید واحدها از سوی سرمایه گذاران و افزایش قیمت هر واحد می‌شود و قیمت تا حد ارزش روز دارایی‌ها افزایش خواهد یافت و بدین ترتیب ساختار ETF و  مکانیزم بازار به نحوی عمل خواهد کرد تا فرصت آربیتراژی(سود بدون ریسک) ایجاد شده به سرعت از بین برود.

وی همچنین درباره مزایای حذف بازارگردان از چرخه معاملات، ادامه داد: بدین ترتیبETF ها ضمن حذف هزینه ضامن نقدشوندگی و بازارگردان، همچنان در ارزش روز دارایی‌ها معامله خواهند شد.

*اسلامی‌بیدگلی: بستر معاملات آماده نیست

به گزارش فارس، در این باره، علی اسلامی بیدگلی  مدیر صندوق قابله معامله با نماد (آسـام) در پاسخ به این سوال که چرا امکان تهاتر دارائی‌ها در صورت کاهش قیمت واحدهای صندوق ایجاد نشده است تا ضامن نقدشوندگی عملا حذف شود، گفت: صندوق بر اساس شرایط کشور ایرانیزه شده است، در دنیا رکنی علاوه بر بازارگردان به نامه AP (مشارکت‌ کننده مجاز)، وجود دارد.

وی ادامه داد: این APها این امکان را دارند که با مدیر صندوق پرتفوی را تهاتر کنند؛ وقتی یک پرتفوی را جمع‌آوری و به مدیر صندوق می‌فروشند. بنابراین اگر قرار است واحدهای جدیدی ابطال شود به جای ابطال آن از مدیر صندوق خریداری می‌کنند.

وی تأکید کرد: از نظر سیستم معاملاتی در ایران امکان اینکه پرتفوی به صورت همزمان جابه‌جا شود، وجود ندارد و در صورت آمادگی بستر معاملاتی، امکان تهاتر دارایی‌ها به جای ضامن نقدشوندگی به وجود می‌آید و متأسفانه اینکه خارج از سیستم معاملاتی آن پرتفوی را به لحظه منتقل کند، وجود ندارد.

گفت‌وگو: محمد صادق پور